طالبان به دیپلماسی و قرارداد اعتقادی ندارد | حق آبه گرفتنی است، دادنی نیست!

رویداد۲۴| روز جمعه ۲۱ دی ماه، «عباس علی‌آبادی»، وزیر نیرو در سفر به سیستان و بلوچستان گفت جمهوری اسلامی ایران، حق‌آبه هیرمند (هلمند) را در تعامل با طالبان به‌گونه‌ای جدی پیگیری می‌کند. او تاکید کرد که در این مورد مذاکراتی درحال اجراست که بزودی نتیجه آن اعلام می‌شود. این سخنان در شرایطی منتشر می‌شود که مقامات طالبان نظر دیگری دارند.

به گزارش فرارو، عبدالکبیر، معاون سیاسی ریاست الوزرای حکومت طالبان اخیرا درباره مسئله حق آبه ایران گفته است: «مسأله حقابه میان افغانستان و ایران با تفاهم حل شده است. اظهارات غیر مسئولانه در این خصوص می‌تواند بر روابط دو کشور تاثیر منفی وارد کند.» هم‌راستا با این نظر که واکنشی است به سخنان مقام‌های ایران در خصوص حق آبه ایران،مسعود پزشکیان، رئیس جمهور کشورمان نیز در سخنانی گفت: «وزیر و تیمی از وزارت نیرو مأمور شده‌اند تا با کشور همسایه و برادر، افغانستان (با مقام‌های طالبان)، در این زمینه مذاکره کنند. ما از طریق مقام ولایت و وزارت انرژی پیگیر هستیم تا مشکلات موجود را حل کنیم.»

با توجه به این شرایط، ابهامات و پرسش‌هایی درباره سرنوشت حق آبه ایران و چگونگی مطالبه و به دست آوردن حق آبه مطرح است. «احمد بخشایش‌ اردستانی»، عضو کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌و‌گو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:

طالبان ظاهر ایدئولوژیک دارد، اما به دنبال منافع ملی است

احمد بخشایش اردستانی در این رابطه به فرارو گفت: «از قدیم می‌گفتند «برو قوی شو اگر راحت جهان طلبی» وقتی احساس می‌شود که جمهوری اسلامی نسبت به همسایگان با تسامح و تساهل برخورد می‌کند، طبیعیست که طالبان نیز می‌خواهد از این سفره چیزی برداشت کند. ما ۲ جا با طالبان به مشکل برخورد کردیم: یکی در هریرود و دیگری در سد کجکی که هیرمند را کامل خشک کردند. درباره هریرود نیز احتمال خشک شدن وجود دارد. زمانی که افغانستان بخشی از ایران بود، این مشکلات را نداشتیم، اما وقتی در دوران حاکمیت محمدشاه، افغانستان از ایران جدا شد، طبیعتا سرچشمه‌های رود‌هایی که بخش شرق کشور ما را پوشش می‌دهد (از جمله هیرمند و هریرود) تحت تاثیر قرار گرفت. ما باید در این شرایط قراردادی داشته باشیم که داریم. تا پیش از انقلاب اسلامی، افغانستان حقابه را اعطا می‌کرد، اما پس از انقلاب و به ویژه در سال‌های اخیر شرایط تغییر کرده و طالبان فکر می‌کند باید قرارداد جدیدی با ایران ببندد و آب را به ایران بفروشد. درواقع این در ذهن طالبان است که قرارداد پیشین را بی اعتبار کند.»

وی افزود: «راه حلی که به ذهن من می‌رسد این است که ما باید یکبار برای همیشه مشکل بی آبی را در کشورمان حل کنیم و آبی که از خلیج فارس و دریای عمان داریم را با آب شیرین کن‌ها به آب شرب تبدیل کرده و به فلات مرکزی و شرق ایران پمپاژ کنیم. بهتر است آقای پزشکیان به جای کاری که می‌خواهد روی مکران انجام دهد و اتفاقا عملی هم نیست (نهایت کاری هم که می‌توان کرد توسعه مکران در حد کیش است)، روی این طرح متمرکز شود. به هر حال هرچه پیش برویم، این مشکل را با همسایه‌هایی از جمله عراق خواهیم داشت. طالبان حکومتی مذهبی دارد، اما بیشتر به منافع خود فکر می‌کند تا مباحث ایدئولوژیک. درواقع برخلاف این که افغانستانی‌ها ظاهری ایدئولوژیک دارند، به دنبال این هستند که منافع خود را در قبال اعطای آب به ایران تامین کنند. البته ایران، این را نمی‌پذیرد و تلاش خواهد کرد قرارداد‌های رسمی پیشین را اجرایی کند. اگر قرار باشد قرارداد‌های رسمی و بین المللی ایران اجرا نشود، سنگ روی سنگ بند نمی‌شود، اما راه حل قابل اطمینان این است که سرچشمه‌های آبی را در داخل کشور تامین کنیم.»
حق آبه گرفتنی است، دادنی نیست

عضو کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس شورای اسلامی گفت: «مادامی که کشور‌های همسایه ما از دریچه ابرقدرت آمریکا به ما نگاه می‌کنند، این مشکلات را خواهیم داشت. ما با ژاندارم جهان درگیریم و می‌خواهیم ابهت ایالات متحده را بشکنیم. همسایه‌های ما نیز از این شرایط سوء استفاده کرده و تلاش می‌کنند حق ما را ندهند. ما هم باید تلاش کنیم حقمان را بگیریم. حق گرفتنی است؛ دادنی نیست. مشکل اصلی ما این است که در ۴۵ سال گذشته سعی کردیم با آمریکا درگیر باشیم. البته ما آمریکایی‌ها را از منطقه بیرون کردیم، اما یادمان باشد ایالات متحده با ویتنامی‌ها جنگی خونین برقرار کرد و در نهایت هم به صلح رسید؛ اما ما سالهاست با آمریکا درگیریم و در سایه این درگیری‌ها برخی کشور‌های همسایه خلیج فارس به اضافه کشور‌هایی از جمله افغانستان از دریچه آمریکا به ما نگاه کرده و ما را ضعیف می‌پندارند. اگر ما مشکلات این‌چنینی نداشتیم، طالبان نیز جرأت این رفتار‌ها را نداشت. منشاء شکل گیری طالبان افغانستان، ایران است. ایران بود که در سال ۱۹۷۹، حکومت مذهبی ایجاد کرد. هر کجای دنیا که حاکمیت مذهبی به وجود بیاید، منشاء آن جمهوری اسلامی است. اما حاکمیت‌های مذهبی یکدیگر را تحمل نمی‌کنند یا به عبارتی رقیب یکدیگر هستند؛ چون می‌خواهند تبدیل به الگو شوند.»

وی افزود: «برای مثال اسلام تشیع ایران با اسلام لیبرال ترکیه و اسلام سکولار بن سلمان تکفیری یا اسلام جدید سوریه و در نهایت اسلام طالبان، درگیری‌ها و رقابت‌هایی دارند. همچنین، چون رقیب می‌شوند، به دنبال تضعیف یکدیگرند. این در حالیست که ما با افغانستان بهترین سیاست را در پیش گرفتیم و وقتی طالبان سر کار آمد، ایران سیاست مُدارا را در پیش گرفت و بنزین، گازوئیل و بسیاری از نیاز‌های افغانستان را ایران تامین کرد. حتی سیمان‌هایی که برای سد‌های افغانستان استفاده می‌شود از ایران خریداری شده است. متاسفانه طالبان از دریچه آمریکا به ایران نگاه و تصور می‌کند که ایران ضعیف است. ایران نمی‌خواهد با طالبان وارد جنگ شود، اما حاضر هم نیست حق خود را به راحتی از دست بدهد.»
طالبان به دیپلماسی و قرارداد اعتقادی ندارد

این نماینده مجلس تاکید کرد: «اگر ایران وارد مذاکرات و ارتباط با اروپا و آمریکا شده و انسجام پیدا کرده، اصول و روشی را اتخاذ کند که به جوانان خود بها دهد و ۱۰ تا ۱۵ میلیون افغانستانی ساکن ایران را سر و سامان داده و در صورت لزوم اخراج کند، معلوم است که همسایگان نیز به ایران احترام بیشتری خواهند گذاشت. البته ایران هم اکنون نیز محترم است؛ چرا که ابهت ایالات متحده را تا حد زیادی شکسته است و حتی انصارالله یمن نیز ناو‌های آمریکایی را می‌زند. اما همسایگان ما، رهبران آن‌ها و دولت و حکومت‌های آن ها احساس می‌کنند چون ما با آمریکا و اسرائیل درگیریم، می‌توانند پشت آن‌ها قرار گرفته و امتیازاتی دریافت کنند؛ آن هم امتیازاتی که منصفانه نیست. ما قرارداد بین المللی داریم و طالبان موظف است حق ما را پرداخت کند. طالبان نیازمند واردات است و بهترین کشوری که می‌تواند به افغانستان کمک کند، ایران است. طالبان به دیپلماسی و قرارداد اعتقادی ندارد و حتی با پاکستان نیز درگیر شد. ایران سیاست مُدارا را پیش گرفته تا آرامش شرق مرزی کشور را حفظ کند. این به معنای ترس ایران نیست، بلکه سیاست عقلانیت را در ارتباط با طالبان در پیش گرفته‌ایم.»